Hiệp hội Năng lượng tái tạo TP.HCM vừa kiến nghị Chính phủ và Bộ Công Thương xem xét bổ sung thêm nhiều chính sách khuyến khích nhằm thúc đẩy phát triển điện mặt trời mái nhà trong dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 57/2025 (về cơ chế mua bán điện trực tiếp – DPPA) và Nghị định 58/2025 (về phát triển năng lượng tái tạo và năng lượng mới).
Theo hiệp hội, dự thảo hiện đã có nhiều điểm tiến bộ như:
- Áp dụng cơ chế “một cửa” tại UBND xã/phường;
- Đơn giản hóa thủ tục và hồ sơ lắp đặt;
- Nâng tỷ lệ mua điện dư từ 20% lên 50%;
- Bổ sung quy định khuyến khích lắp đặt hệ thống lưu trữ năng lượng (BESS).
Tuy nhiên, để Nghị định trở thành bước đột phá thực sự, hiệp hội đề xuất bổ sung các nhóm chính sách ưu đãi cụ thể như sau:
1. Ưu đãi tài chính và thuế
- Miễn thuế VAT cho hộ gia đình lắp đặt hệ thống dưới 100kW.
- Gói tín dụng xanh lãi suất dưới 5%/năm cho hộ dân và doanh nghiệp đầu tư điện mặt trời hoặc hệ thống lưu trữ (BESS).
- Có cơ chế bảo lãnh tín dụng hoặc hỗ trợ lãi suất thông qua Quỹ Bảo vệ môi trường và Quỹ Năng lượng tái tạo.
- Miễn thuế VAT và thuế thu nhập doanh nghiệp cho các tổ chức, cá nhân đầu tư hoặc vận hành hệ thống lưu trữ năng lượng.
2. Mô hình đầu tư mới: “Cộng đồng năng lượng” và ESCO
Hiệp hội kiến nghị thí điểm mô hình “cộng đồng năng lượng”, cho phép nhiều hộ dân hoặc doanh nghiệp nhỏ cùng góp vốn đầu tư, chia sẻ năng lượng nội bộ và tham gia thị trường điện phân tán. Đồng thời, đề xuất áp dụng mô hình ESCO – cho thuê điện mặt trời “0 đồng”, theo đó doanh nghiệp đầu tư toàn bộ hệ thống, còn người dùng chỉ trả tiền điện thấp hơn giá điện lưới trong thời gian 10–15 năm.
Mô hình này đã được chứng minh hiệu quả tại Mỹ, Australia và châu Âu, giúp phổ cập điện mặt trời mà không cần vốn đầu tư ban đầu, đồng thời mở ra cơ hội mới cho doanh nghiệp vừa và nhỏ.
3. Cơ chế cho thuê và phát triển BESS
Hiệp hội cũng đề xuất cơ chế cho thuê hệ thống lưu trữ năng lượng (BESS), cho phép doanh nghiệp đầu tư và cho thuê lại cho các nhà máy, tòa nhà, trung tâm thương mại để giảm chi phí nhu cầu cực đại (Pmax) và tối ưu vận hành năng lượng.
Cùng với đó, cần ban hành chính sách riêng cho BESS, bao gồm tiêu chuẩn kỹ thuật, quy định quản lý vận hành, công nhận BESS là tài sản năng lượng cố định, được miễn thuế VAT và tiếp cận tín dụng xanh.
Ngoài ra, có thể thí điểm mô hình “cộng đồng năng lượng có lưu trữ”, nơi nhiều hộ dân và doanh nghiệp nhỏ cùng đầu tư, chia sẻ nguồn năng lượng sạch.
4. Linh hoạt trong cơ chế công suất và giá điện
Hiệp hội kiến nghị điều chỉnh quy định công suất phát triển căn cứ theo phụ tải cực đại (Pmax), cho phép xác định công suất điện mặt trời tự sản, tự tiêu linh hoạt theo nhu cầu sử dụng và khả năng đấu nối thực tế.
Với phần điện dư, nên áp dụng giá điện linh hoạt theo thời gian sử dụng thay vì tỷ lệ cố định. Đồng thời, Bộ Công Thương cần hướng dẫn rõ phương pháp đo đếm, xác định công suất minh bạch để khuyến khích đầu tư lưu trữ và tiết kiệm năng lượng.
Tổng thể, các đề xuất trên hướng tới mục tiêu đưa điện mặt trời mái nhà trở thành giải pháp phổ cập, bền vững và khả thi về tài chính, góp phần thực hiện mục tiêu chuyển đổi năng lượng xanh tại Việt Nam.
